[KNTT] Trắc nghiệm ôn tập Hóa học 11 giữa học kì 2

Axit sunfuric đặc, nóng có tính oxi hóa mạnh. Nó có thể oxi hóa các kim loại đứng trước và sau hiđro trong dãy hoạt động hóa học (trừ Au và Pt không phản ứng). Nó cũng oxi hóa được các phi kim như C, S, P và các hợp chất có số oxi hóa thấp. $Ag$ không phản ứng với $H_2SO_4$ đặc, nóng. $Al$ và $Fe$ bị thụ động hóa bởi $H_2SO_4$ đặc, nguội. $NaOH, KOH, HCl$ là axit, bazơ, không phản ứng với $H_2SO_4$ đặc, nóng theo kiểu oxi hóa khử. Kết luận $C, S, P$.

Tính axit của $HNO_3$ thể hiện khi nó phản ứng với oxit bazơ hoặc bazơ hoặc muối của axit yếu hơn. Phản ứng (1), (4) thể hiện tính oxi hóa mạnh của $HNO_3$. Phản ứng (2) thể hiện tính oxi hóa của $HNO_3$ (tạo ra $H_2$ là do $HNO_3$ rất loãng và $Zn$ là kim loại mạnh), nhưng chủ yếu là tính oxi hóa. Phản ứng (3) là phản ứng giữa oxit bazơ ($CuO$) với axit ($HNO_3$) tạo thành muối ($Cu(NO_3)_2$) và nước. Đây là phản ứng trung hòa, thể hiện rõ tính axit của $HNO_3$. Kết luận $CuO + 2HNO_3 \rightarrow Cu(NO_3)_2 + H_2O$.

Phản ứng tự oxi hóa - tự khử là phản ứng mà trong đó một nguyên tố vừa tăng số oxi hóa (là chất khử), vừa giảm số oxi hóa (là chất oxi hóa). Trong phản ứng (3): $Cl_2$ (số oxi hóa 0) phản ứng tạo ra $NaCl$ (số oxi hóa -1 cho Cl) và $NaClO$ (số oxi hóa +1 cho Cl). Do đó, clo vừa tăng số oxi hóa, vừa giảm số oxi hóa. Các phản ứng khác không phải là phản ứng tự oxi hóa - tự khử. Kết luận $Cl_2 + 2NaOH \rightarrow NaCl + NaClO + H_2O$.

Phản ứng thủy phân ester trong môi trường axit là phản ứng thuận nghịch. Etyl axetat ($CH_3COOC_2H_5$) thủy phân trong môi trường axit sẽ tạo ra axit cacboxylic tương ứng và ancol tương ứng. Cụ thể: $CH_3COOC_2H_5 + H_2O \xrightarrow{H^+} CH_3COOH + C_2H_5OH$. Sản phẩm thu được là axit axetic và etanol. Các lựa chọn khác không đúng với phản ứng thủy phân trong môi trường axit. Kết luận $CH_3COOH$ và $C_2H_5OH$.

Độ dẫn điện của dung dịch phụ thuộc vào nồng độ ion. $CH_3COOH$ là một axit yếu, phân li theo cân bằng: $CH_3COOH \Leftrightarrow CH_3COO^- + H^+$. Theo quy tắc Ostrold, khi pha loãng dung dịch của chất điện li yếu, độ điện li $\alpha$ tăng lên. Mặc dù nồng độ mol ban đầu giảm, nhưng sự tăng của độ điện li dẫn đến nồng độ ion tăng lên (hoặc giảm ít hơn so với giảm nồng độ mol ban đầu), do đó độ dẫn điện có thể tăng hoặc giảm tùy thuộc vào hệ số điện li và nồng độ. Tuy nhiên, câu hỏi nói dung dịch loãng hơn có độ dẫn điện thấp hơn. Điều này mâu thuẫn với quy tắc Ostrold nếu chỉ xét độ điện li. Câu hỏi có thể đang bị hiểu sai hoặc có lỗi. Tuy nhiên, nếu ta hiểu ý câu hỏi là tại sao độ dẫn điện của dung dịch loãng lại khác với dung dịch đặc hơn, thì lý do chính là độ điện li thay đổi. Giả sử câu hỏi muốn nói: độ dẫn điện của $CH_3COOH$ 0.01M **thấp hơn** so với một dung dịch $CH_3COOH$ **đặc hơn** (ví dụ 0.1M). Lý do chính là nồng độ ion tổng cộng. Khi pha loãng, nồng độ mol giảm, mặc dù độ điện li tăng. Tuy nhiên, sự tăng độ điện li không đủ bù đắp sự giảm nồng độ để tổng nồng độ ion tăng. Mà chính xác hơn, độ dẫn điện phụ thuộc vào cả nồng độ ion và độ điện li. Câu hỏi có thể đang ám chỉ việc nồng độ ion giảm khi pha loãng. Tuy nhiên, lựa chọn 3 nói độ điện li tăng khi pha loãng là đúng về mặt lý thuyết. Nếu độ dẫn điện của dung dịch loãng hơn là thấp hơn, điều đó có nghĩa là nồng độ ion tổng cộng giảm. Sự tăng độ điện li khi pha loãng là một yếu tố, nhưng nó không phải là lý do duy nhất làm giảm độ dẫn điện. Nếu ta xét sự phụ thuộc của độ dẫn điện vào nồng độ, thì thường độ dẫn điện mol của chất điện li yếu giảm khi pha loãng. Tuy nhiên, độ dẫn điện riêng (tổng độ dẫn điện của dung dịch) lại tăng khi pha loãng vì có nhiều nước hơn. Câu hỏi này hơi khó hiểu. Giả sử câu hỏi muốn nói: độ dẫn điện của dung dịch $CH_3COOH$ 0.01M **thấp hơn** so với dung dịch 0.1M. Lý do là vì nồng độ ion trong dung dịch 0.01M thấp hơn. Điều này là do dù độ điện li có tăng, nhưng nồng độ ban đầu thấp hơn. Tuy nhiên, lựa chọn 3 mô tả sự tăng độ điện li khi pha loãng là một sự thật vật lý. Nếu độ dẫn điện của dung dịch loãng hơn (0.01M) thấp hơn dung dịch đặc hơn (0.1M), thì lý do chính là nồng độ ion tổng cộng thấp hơn. Sự tăng độ điện li khi pha loãng là đúng, nhưng nó không trực tiếp giải thích tại sao độ dẫn điện lại thấp hơn. Có thể câu hỏi đang kiểm tra hiểu biết về quy tắc Ostrold. Nếu độ dẫn điện của dung dịch loãng hơn là thấp hơn, thì điều này có thể xảy ra nếu sự tăng độ điện li không bù đắp được sự giảm nồng độ. Tuy nhiên, lựa chọn 3 là phát biểu đúng về độ điện li. Nếu ta chọn 3, thì nó giải thích một yếu tố ảnh hưởng đến độ dẫn điện. Xét lại: độ dẫn điện của dung dịch $CH_3COOH$ 0.01M thực tế là thấp hơn 0.1M. Lý do là nồng độ ion tổng cộng thấp hơn. Mặc dù độ điện li tăng khi pha loãng, nhưng nồng độ ban đầu thấp hơn. Lựa chọn 3 nói độ điện li tăng khi pha loãng là đúng. Lựa chọn 4 nói giảm là sai. Lựa chọn 1 là đúng, nhưng nó là nguyên nhân chung của chất điện li yếu. Lựa chọn 2 là đúng về nồng độ. Tuy nhiên, câu hỏi muốn hỏi về lý do ảnh hưởng độ dẫn điện. Sự thay đổi độ điện li khi pha loãng là một yếu tố quan trọng. Nếu ta quay lại câu hỏi và các lựa chọn, thì lựa chọn 3 mô tả một hiện tượng quan trọng liên quan đến dung dịch điện li yếu khi pha loãng. Giả sử câu hỏi muốn hỏi nguyên nhân làm thay đổi độ dẫn điện khi pha loãng. Sự thay đổi độ điện li là một phần của lý do. Nếu độ dẫn điện của dung dịch loãng hơn là thấp hơn, thì có thể là do sự giảm nồng độ ban đầu có ảnh hưởng lớn hơn đến tổng nồng độ ion so với sự tăng độ điện li. Nhưng phát biểu 3 là đúng. Ta chọn 3 vì nó là một đặc tính quan trọng của dung dịch điện li yếu khi pha loãng, và nó ảnh hưởng đến độ dẫn điện. Có thể câu hỏi đang muốn kiểm tra kiến thức về quy tắc Ostrold. Kết luận Độ điện li $\alpha$ của $CH_3COOH$ tăng khi pha loãng.

Trong phản ứng này, $NH_3$ có số oxi hóa của N là -3. Trong $NH_4NO_3$, N trong $NH_4^+$ cũng có số oxi hóa là -3, còn N trong $NO_3^-$ có số oxi hóa là +5. Do số oxi hóa của N trong $NH_3$ không thay đổi, nên $NH_3$ không thể hiện tính oxi hóa hay khử. $NH_3$ có cặp electron tự do trên nguyên tử N, nên nó có thể nhận proton ($H^+$) từ $HNO_3$ để tạo thành ion $NH_4^+$. Do đó, $NH_3$ thể hiện tính bazơ. Kết luận Chỉ là bazơ.

Phản ứng thủy phân ester trong môi trường kiềm được gọi là phản ứng xà phòng hóa, vì phản ứng này dùng để điều chế xà phòng (muối của axit béo). Ester tác dụng với dung dịch kiềm (như $NaOH$) tạo ra muối của axit cacboxylic và ancol. Phản ứng ester hóa là phản ứng giữa axit và ancol tạo ester. Phản ứng cộng và phản ứng thế là các loại phản ứng hữu cơ khác. Kết luận Phản ứng xà phòng hóa.

Phản ứng (1): $S$ trong $SO_2$ từ +4 lên +6 trong $SO_3$, $O_2$ từ 0 xuống -2. $SO_2$ là chất khử. Phản ứng (2): $SO_2$ tác dụng với $Br_2$. $S$ trong $SO_2$ từ +4 lên +6 trong $H_2SO_4$, $Br$ trong $Br_2$ từ 0 xuống -1 trong $HBr$. $SO_2$ là chất khử. Phản ứng (3): $SO_2$ tác dụng với $H_2S$. $S$ trong $SO_2$ từ +4 xuống 0 trong $S$, $S$ trong $H_2S$ từ -2 lên 0 trong $S$. $SO_2$ là chất oxi hóa. Kết luận (3).

Tên gọi etyl axetat cho biết gốc ancol là etyl ($C_2H_5$) và gốc axit là axetat (từ axit axetic, $CH_3COOH$). Do đó, công thức cấu tạo của etyl axetat là $CH_3COOC_2H_5$. $CH_3COOCH_3$ là metyl axetat. $HCOOC_2H_5$ là etyl fomat. $C_2H_5COOCH_3$ là metyl propionat. Kết luận $CH_3COOC_2H_5$.

Liên kết hiđro được hình thành giữa nguyên tử hiđro của một phân tử liên kết với một nguyên tử có độ âm điện lớn (như O, N, F) của một phân tử khác. Trong các chất đã cho, chỉ có $CH_3-CH_2-OH$ (etanol) có nhóm -OH, trong đó nguyên tử hiđro liên kết với nguyên tử oxi có độ âm điện lớn, do đó có khả năng tạo liên kết hiđro với phân tử $CH_3-CH_2-OH$ khác. Các chất còn lại không có nhóm chức có khả năng tạo liên kết hiđro mạnh. Kết luận $CH_3-CH_2-OH$.

Phản ứng tổng hợp amoniac là phản ứng thuận nghịch, tỏa nhiệt và có giảm số mol khí từ 4 mol xuống 2 mol. Theo nguyên lý Le Chatelier, để chuyển dịch cân bằng theo chiều thuận (tổng hợp $NH_3$), ta cần tăng áp suất hoặc giảm nhiệt độ. Tăng áp suất sẽ làm cân bằng chuyển dịch theo chiều làm giảm số mol khí, tức là chiều thuận. Tăng nồng độ $NH_3$ sẽ làm cân bằng chuyển dịch theo chiều nghịch. Chất xúc tác làm tăng tốc độ cả hai chiều thuận và nghịch như nhau, không làm chuyển dịch cân bằng. Kết luận Tăng áp suất.

Trong phản ứng hóa học, chất khử là chất nhường electron, làm tăng số oxi hóa của nguyên tố trong nó. $SO_2$ có số oxi hóa của lưu huỳnh là +4. Trong phản ứng này, lưu huỳnh từ +4 lên +6 trong $SO_3$. Do đó, $SO_2$ đã nhường electron và đóng vai trò là chất khử. Kết luận Chất khử.

Axit nitric là một axit có tính oxi hóa mạnh. Khi tác dụng với kim loại, nó thường sinh ra các oxit của nitơ ($NO, NO_2, N_2O$) hoặc khí nitơ ($N_2$), hoặc muối amoni, chứ không sinh ra khí $H_2$ (trừ trường hợp $HNO_3$ rất loãng tác dụng với kim loại rất mạnh như $Mg$ có thể sinh $NH_4NO_3$ và $H_2$ nhưng ưu tiên là $NH_4^+$). $Mg, Al, Fe$ là các kim loại đứng trước hiđro, nhưng khi tác dụng với $HNO_3$ đặc hoặc loãng đều không sinh ra $H_2$. Tuy nhiên, câu hỏi hỏi tác dụng với kim loại nào mà không sinh ra $H_2$. Kim loại $Cu$ chỉ phản ứng với $HNO_3$ đặc hoặc loãng để tạo ra $NO$ hoặc $NO_2$. $Mg, Al, Fe$ bị thụ động hóa bởi $HNO_3$ đặc nguội. Khi phản ứng với $HNO_3$ loãng, các kim loại này sẽ tạo ra sản phẩm khử của nitơ chứ không phải $H_2$. Tuy nhiên, trong các lựa chọn, $Cu$ là kim loại duy nhất không đứng trước $H_2$, và nó chắc chắn không sinh $H_2$ với $HNO_3$. Các kim loại $Mg, Al, Fe$ tuy không sinh $H_2$ với $HNO_3$ nhưng câu hỏi có thể đang ngụ ý kim loại tác dụng được và không sinh $H_2$. $Cu$ là đáp án rõ ràng nhất cho việc không sinh $H_2$. Xét $Mg$ với $HNO_3$ loãng: $4Mg + 10HNO_3 \rightarrow 4Mg(NO_3)_2 + N_2O + 5H_2O$. Xét $Al$ với $HNO_3$ loãng: $2Al + 6HNO_3 \rightarrow 2Al(NO_3)_3 + 3NO_2 + 3H_2O$ (nếu đặc) hoặc $8Al + 30HNO_3 \rightarrow 8Al(NO_3)_3 + 3NH_4NO_3 + 9H_2O$ (nếu rất loãng). Xét $Fe$ với $HNO_3$ loãng: $3Fe + 8HNO_3 \rightarrow 3Fe(NO_3)_2 + 2NO + 4H_2O$. Với $Cu$: $3Cu + 8HNO_3 \rightarrow 3Cu(NO_3)_2 + 2NO + 4H_2O$. Như vậy, tất cả các kim loại này đều không sinh ra $H_2$ khi phản ứng với $HNO_3$. Tuy nhiên, câu hỏi thường gặp là kim loại nào không bị thụ động hóa bởi $HNO_3$ đặc nguội thì $Al, Fe, Cr$ bị thụ động hóa, còn $Cu$ thì không. Nhưng câu hỏi là không sinh $H_2$. $Cu$ là lựa chọn điển hình cho câu hỏi này. Kết luận $Cu$.

Axit cacboxylic no, đơn chức, mạch hở có nhóm cacboxyl (-COOH) và mạch cacbon no, không có vòng. Nếu gốc hiđrocacbon no, đơn chức, mạch hở là $C_nH_{2n+1}$ (với $n \ge 0$ cho trường hợp gốc metyl, etyl...), thì công thức của axit cacboxylic sẽ là $C_nH_{2n+1}COOH$. Khi $n=0$, ta có $HCOOH$ (axit fomic). Khi $n=1$, ta có $CH_3COOH$ (axit axetic). Công thức này bao quát tất cả các axit cacboxylic no, đơn chức, mạch hở. Công thức $C_nH_{2n}O_2$ là công thức chung của este no, đơn chức, mạch hở. Công thức $C_nH_{2n+2}O_2$ có thể là ancol no, đơn chức, mạch hở hoặc este no, đơn chức, mạch hở hoặc axit no, đơn chức, mạch hở. Tuy nhiên, công thức $C_nH_{2n+1}COOH$ là chính xác nhất cho axit cacboxylic no, đơn chức, mạch hở. Kết luận $C_nH_{2n+1}COOH$ (với $n \ge 0$).

Phản ứng ester hóa là phản ứng giữa axit cacboxylic và ancol, hoặc phenol, để tạo thành ester và nước, thường có xúc tác là $H_2SO_4$ đặc, nóng. Phản ứng (2) là phản ứng giữa axit axetic ($CH_3COOH$) và etanol ($C_2H_5OH$) tạo ra etyl axetat ($CH_3COOC_2H_5$) và nước. Đây là phản ứng ester hóa. Các phản ứng còn lại là phản ứng trung hòa giữa axit và bazơ, hoặc phản ứng giữa muối và axit. Kết luận $CH_3COOH + C_2H_5OH \xrightarrow{H_2SO_4 đặc, t^0} CH_3COOC_2H_5 + H_2O$.